ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ

ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ




Ο σημερινός άνθρωπος ζει σε μια εντελώς περίεργη εποχή. Μη μου πείτε ότι δεν είναι παράξενο να βιώνουμε μια κατάσταση ταυτόχρονης ακμής και παρακμής. Γιατί, τι άλλο μπορεί να είναι αυτό που συμβαίνει, από τη μια, οι περισσότεροι άνθρωποι να συνεχίζουν να διακατέχονται από έναν παράλογο θρησκευτικό φανατισμό, η τρομοκρατία να έχει γίνει τρόπος ζωής κάποιων ανεγκέφαλων, μισαλλόδοξων νεαρών, το περιβάλλον διαρκώς να υποβαθμίζεται και η φτώχεια και η ανέχεια να πλήττουν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ από την άλλη, η επιστήμη να έχει κάνει αλματώδη πρόοδο σε όλους τους τομείς, το προσδόκιμο όριο ζωής να έχει αυξηθεί για τους κατοίκους του δυτικού κόσμου και η διαστημική τεχνολογία να μας έχει φέρει ένα μόλις βήμα πριν από την κατάκτηση του διαστήματος;

Όλα αυτά, έχουν δημιουργήσει το παράδοξο της συνύπαρξης ακμής και παρακμής. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, θα διαπιστώσουμε ότι η παρακμή ήταν κάτι σαν φυσιολογική συνέχεια της ακμής. Και για αποφυγή παρανόησης, διευκρινίζω ότι αναφέρομαι στην ακμή και παρακμή του ανθρώπινου γένους και όχι κάποιων προσώπων ή αυτοκρατοριών.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η ακμή άρχισε περίπου τρεις χιλιετίες πριν, όταν κάποιοι άνθρωποι που ζούσαν στο νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρώπης, άρχισαν να σκέφτονται και να πράττουν διαφορετικά. Άρχισαν να φιλοσοφούν, να διαλογίζονται, να αμφισβητούν, να ερευνούν, να αθλούνται, να εφαρμόζουν τρόπους σωστής και δίκαιης διακυβέρνησης, να αποκτούν ιδανικά, να κατασκευάζουν αριστουργηματικά οικοδομήματα και έργα τέχνης και, γενικά, να παράγουν πολιτισμό.

Η ακμή αυτή διήρκησε μέχρι την επικράτηση της Ρώμης. Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κατοχής, υπήρξε μια μεταβατική περίοδος, όπου ο κλασσικός ελληνισμός συνέχισε να παράγει πολιτισμό, επηρεάζοντας μάλιστα σημαντικά και τον όποιο πολιτισμό του κατακτητή, αλλά σιγά-σιγά άρχισε να φθίνει, με αποτέλεσμα, λίγους αιώνες αργότερα, να επέλθει η παρακμή.

Η περίοδος της ολοκληρωτικής παρακμής αρχίζει με την ίδρυση του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους (Βυζάντιο) και με την καθιέρωση του χριστιανισμού. Από τότε, και για πάνω από χίλια χρόνια, οι άνθρωποι της Ευρώπης και των λαών που ζούσαν κοντά στη γηραιά ήπειρο, έζησαν υπό καθεστώς τρόμου, οπισθοδρόμησης, προκαταλήψεων, σκοταδισμού και μισαλλοδοξίας. Οι λέξεις ‘’πρόοδος’’ ‘’ανθρωπιά’’ και ‘’πολιτισμός’’ είχαν ξεχαστεί εντελώς και δικαιολογημένα η μακρόχρονη εκείνη περίοδος ονομάστηκε ‘’μαύρος μεσαίωνας’’.

Τελικά, ύστερα από την αφύπνιση κάποιων φωτισμένων και φανερά επηρεασμένων από την αρχαία ελληνική γραμματεία ανθρώπων, άρχισε να διαφαίνεται μια νέα περίοδος ακμής. Η πολιτισμική έκρηξη που επακολούθησε και η νέα άνθηση των τεχνών και των επιστημών, καθώς και οι ανακαλύψεις και οι εφευρέσεις, έδωσαν την ώθηση για αναγέννηση του ανθρώπου. Ο διαφωτισμός που επακολούθησε πολλά χρόνια αργότερα και οι απελευθερωτικοί αγώνες των λαών της Βαλκανικής, γιγάντωσαν αυτήν την καινούρια ακμή, με αποκορύφωμα τη βιομηχανική επανάσταση.

Και φτάσαμε στο σήμερα, μια εντελώς τραγελαφική εποχή, κατά την οποία συνυπάρχουν και οι δύο καταστάσεις, όπως προείπα. Η ακμή μάχεται λυσσαλέα την παρακμή, και ο ανελέητος μεταξύ τους αγώνας μοιάζει αμφίρροπος. Το ερώτημα που κρέμεται από τα χείλη όλων των σκεπτόμενων ανθρώπων είναι, τελικά ποια από τις δύο θα επικρατήσει; Θα νικήσει άραγε για μια ακόμα φορά η παρακμή, επιβεβαιώνοντας την επικρατούσα άποψη ότι ισχύει το απόφθεγμα ‘’ακμή και παρακμή’’;

ΔΙΑΣΤΗΜΑ, ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ Ε.Φ.

                         ΔΙΑΣΤΗΜΑ, ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ Ε.Φ.

‘’Ήγγικεν γαρ η ώρα των ουρανών’’ γράφει σε κάποιο σημείο το εγχειρίδιο των πρωτεργατών του χριστιανικού σκοταδισμού, οι συντάκτες του όμως άλλο εννοούσαν γράφοντας αυτή τη φράση. Από το φτωχό μυαλό τους, δεν περνούσε ούτε στιγμή η σκέψη ότι ο άνθρωπος θα γινόταν κάποτε κύριος των ουρανών, δηλαδή του διαστήματος, ούτε ότι αυτό θα το κατάφερνε με εντελώς διαφορετικό τρόπο από εκείνον που φαντάζονταν. Κατά την άποψή τους, η Γη ήταν επίπεδη και ο ουρανός ήταν ένας μικρός θόλος με λαμπυρίζοντα φωτάκια, που βρισκόταν απλώς πάνω από τα κεφάλια τους και ακόμα πιο πάνω απ’ αυτόν βρισκόταν ο παράδεισος με τους αγγέλους.

Αυτές τις φαντασιώσεις, το θεωρώ φυσικό να τις πιστεύουν άνθρωποι που ζουν επάνω στα δέντρα ή κατοικούν μέσα σπηλιές, ή ακόμα και σε σκηνές, απορώ όμως με τη μωρία πολλών που εξακολουθούν να τις πιστεύουν ακόμα και σήμερα. Εντάξει, η εκκλησία, ύστερα από την ήττα που υπέστη από την επιστήμη στην αιματηρή αντιπαράθεσή της στον τομέα της δομής και της υφής του σύμπαντος, παραδέχεται τελικά ότι η Γη είναι στρογγυλή και ότι γυρίζει γύρω από τον ήλιο, αλλά παρόλα αυτά εξακολουθεί να ταϊζει τα προβατάκια της με παραμυθάκια που δεν γίνονται πιστευτά ούτε από νήπια.

Κι ενώ ο άνθρωπος υπερνίκησε τη γήινη βαρύτητα και ταξιδεύει ήδη στο διάστημα, οι θρησκείες συνεχίζουν να μιλούν για κολάσεις και παραδείσους. Στον αντίποδα, η επιστήμη προχωρά με γοργούς ρυθμούς σε όλους τους τομείς, διαψεύδοντας συνεχώς τις δοξασίες των ρασοφόρων. Αναμφίβολα, ένα από τα πιο δύσκολα αντικείμενα έρευνας, είναι το διάστημα, αλλά κι εκεί οι επιστήμονες με υπομονή, επιμονή και ανεξάντλητη διάθεση, κάνουν πολλά, αργά μεν, ουσιαστικά όμως βήματα για την εξερεύνηση του διαστήματος.

Αν ισχυριστώ ότι, σε αυτό, η επιστήμη έχει βοηθηθεί πολύ από την επιστημονική φαντασία, δε νομίζω ότι θα θεωρηθώ γραφικός. Πολλές δεκαετίες, αλλά και ακόμα πιο παλιά, πριν από τα πρώτα βήματα του ανθρώπου έξω από τη Γη, αρκετοί συγγραφείς φαντάστηκαν(;), πρόβλεψαν(;) ή επινόησαν(;) τα ταξίδια στο διάστημα και σε άλλους πλανήτες. Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι η αρχή έγινε από τους διάσημους συγγραφείς του 19ου αιώνα, οι γνώστες όμως του αντικειμένου, γνωρίζουν ότι τα νοερά ταξίδια στο διάστημα είχαν ‘’αρχίσει’’ πολλούς αιώνες πιο πριν. Ήδη από τον 2ο μ. Χ. αιώνα, ο Λουκιανός είχε γράψει ένα μυθιστόρημα με τίτλο ‘’Αληθινή ιστορία’’, στο οποίο περιγραφόταν ένα ταξίδι στη Σελήνη, η οποία κατοικούνταν από αλλόκοτα όντα.

Ο ίδιος ο Λουκιανός είχε σπουδάσει Πλατωνική φιλοσοφία, απεχθανόταν το δογματισμό και αντιμετώπιζε τη θρησκεία και τη δεισιδαιμονία με ορθολογικό πνεύμα, καθώς ήταν επηρεασμένος από την Επικούρεια φιλοσοφία. Και ύστερα ήρθε ο χριστιανισμός. Αυτός ήταν που έδωσε τη χαριστική βολή στην επιστημονική και φιλοσοφική σκέψη και την πρόοδο, κι έτσι, η φαντασία, ο σκεπτικισμός και ο ορθολογισμός, παραχώρησαν τη θέση τους στο σκοταδισμό και την οπισθοδρομικότητα. Και οι ανόητες, οι αφελείς δοξασίες του, παραμένουν ζωντανές μέχρι των ημερών μας, δεν θ’ αργήσουν όμως να μπουν σε κάποιο χρονοντούλαπο, αφού ο άνθρωπος θα φτάσει και θα κυριεύσει τους ουρανούς, όχι όμως με τον παιδιάστικο τρόπο που πιστεύουν εκείνοι, αλλά με την τεχνολογία.

ΑΖΩΤΟ, ΟΞΥΓΟΝΟ ΚΑΙ ΕΥΔΩΡΟΝ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΟΜΩΝΥΜΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΜΟΥ.

    ...Η Λίντα ήταν πολύ εκδηλωτική. Όταν εγκαταστάθηκε κι αυτή οριστικά στο καινούριο της σπίτι, έκανε σαν μικρό παιδί. Ιδιαίτερα ξετρελάθηκε με την κουζίνα, μιας και είχε πάθος με τη μαγειρική. Τόσο ωραίο χώρο και τόσες ευκολίες δεν είχε ούτε στη Γη. Όταν κάποια στιγμή την επισκέφτηκαν η Ερμίνα και ο Ντάνο για να δουν τι κάνει, εκείνη δεν σταματούσε να γελάει και να ευχαριστεί τη φίλη της. Η χαρά της ήταν διπλή. Από τη μια χαιρόταν για το ωραίο της σπίτι και από την άλλη για την απαλλαγή της από τον υπερβολικό φόρτο εργασίας. Χάρη στην αποτελεσματική μεσολάβηση της Ερμίνας, είχε αποκτήσει όχι δύο, αλλά τρεις βοηθούς, γεγονός που της είχε δώσει την ευκαιρία να ανασάνει.

«Φαντάζομαι ότι σου αρέσει τελικά εδώ, έτσι δεν είναι;» τη ρώτησε η Ερμίνα.

«Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή ζορίστηκα λίγο. Μια με κείνο το μπουντρούμι που μας έβαλαν να μείνουμε και μια με την ολοήμερη απασχόλησή μου στο κομμωτήριο, ένιωθα δυστυχισμένη. Τώρα όμως πετάω στα ουράνια».

«Και ακόμα δεν είδες τίποτα», μπήκε στη συζήτηση ο Ντάνο, «Όταν θα τελειώσει το πολιτιστικό κέντρο, με αίθουσα θεάτρου, βιβλιοθήκη, εντευκτήριο, καφετέρια και αίθουσα προβολών, τότε θα νιώσεις ακόμα καλύτερα».

«Τι μου λες; Δεν έχω ακούσει γι’ αυτό το έργο. Έχει προγραμματιστεί;»

«Οι εργασίες έχουν ήδη ξεκινήσει. Τώρα που άδειασαν οι αίθουσες του σχολείου από τον εξοπλισμό που είχε αποθηκευτεί εκεί, άρχισε η ανακαίνισή του. Σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμο».

Η Ερμίνα γύρισε και τον κοίταξε με κατάπληξη. «Τι είπες τώρα;» τον ρώτησε σχεδόν σα να τον επέπληττε. «Για τι πράγμα μιλάς; Πού αναφέρεσαι; Υπάρχει σχολείο στον Ιανό;»

«Μα, νομίζω πως το κτήριο που χρησίμευε για αποθήκη, παλιά πρέπει να ήταν σχολείο. Τουλάχιστον έτσι μοιάζει».

Η Ερμίνα το συγκεκριμένο παμπάλαιο κτήριο το είχε δει μια φορά μόνον, τότε που πήγαν να παραλάβουν τις ηλεκτρικές συσκευές και τα έπιπλα για το σπίτι τους. Το ξανάφερε στο νου της και συνειδητοποίησε ότι ο Ντάνο είχε δίκιο. Η αρχιτεκτονική του, τα μεγάλα παράθυρά του και οι συνεχόμενες σε παράταξη αίθουσες με το μεγάλο διάδρομο στη μέση και κατά μήκος τους, συνηγορούσαν στην άποψη πως επρόκειτο για σχολείο. Δεν μπορούσε να είναι κάτι διαφορετικό.

Μα αν ήταν σχολείο, αυτό σημαίνει πως υπήρχαν και παιδιά, συλλογίστηκε. Τι συνέβη και εξαφανίστηκαν τα παιδιά; Τι ήταν αυτό που ανάγκασε τους μεγάλους να τα στείλουν πίσω; Τι υπάρχει τέλος πάντων σ’ αυτόν τον μυστηριώδη πλανήτη που διώχνει με αυτόν τον άκαρδο τρόπο τα μικρά αυτά πλάσματα από το έδαφός του; Τι είναι αυτό που, ενώ ευνοεί και τραβάει σαν μαγνήτης τους μεγάλους, μοιάζει να είναι ανθυγιεινό για τα παιδιά;

Το ίδιο αναπάντητο ερώτημα χαράχτηκε επίμονα πάλι μέσα στο μυαλό της, προκαλώντας της έντονο ψυχικό πόνο και χαλώντας ανεπανόρθωτα την καλή της διάθεση. Αν δεν μάθαινε τι ακριβώς συνέβαινε με το καυτό αυτό θέμα, δύσκολα θα ξανάβρισκε την ηρεμία της.

Ο Ντάνο κατάλαβε τι σκεφτόταν, δεν ήξερε όμως πως να τη βοηθήσει. Συλλογίστηκε ότι δεν υπήρχε λόγος να βασανίζονται συνέχεια με αυτή τη σκέψη. Δεν ήταν δυνατόν να μη μάθαιναν κάποτε τι συμβαίνει. Έπαψε γρήγορα να το σκέφτεται, καθώς άλλο ήταν αυτό που τον απασχολούσε. Εκείνον τον κατέτρεχε η αγωνία για το ακανθώδες ζήτημα της αεροκάψουλας και του ουρανίου. Είχε ενημερώσει τον Περιφερειάρχη και τον είχε βρει σύμφωνο στην απομάκρυνσή τους από τον οικισμό. Το ερώτημα όμως, πού να τα πήγαιναν, δύσκολα μπορούσε να απαντηθεί. Το βέβαιο ήταν ότι μόνο σε μια απόσταση άνω των διακοσίων χιλιομέτρων θα ένιωθαν ασφαλείς, πού όμως θα το αποθήκευαν εκεί; Η δημιουργία τόσο μακριά κάποιου κλειστού χώρου, μέσα στον οποίο θα προστατευόταν από τις καιρικές συνθήκες και από πιθανές ανεπιθύμητες επισκέψεις, ήταν ανέφικτη.

Συζητώντας το με τον Λούτριχ, κατέληξαν σε μια προσωρινή, γρήγορη και εντελώς συμβιβαστική λύση, προτιμότερη πάντως από την υπάρχουσα. Θα έχτιζαν ένα μικρό αλλά εξαιρετικά γερό και με χοντρούς τοίχους κτήριο στην περιοχή των λατομείων, ένα πραγματικό φρούριο, και θα τα τοποθετούσαν εκεί. Το πλεονέκτημα αυτής της επιλογής ήταν ότι, ναι μεν η τοποθεσία εκείνη ήταν σχετικά κοντά στους οικισμούς, βρισκόταν όμως πίσω από το βουνό και σχεδόν δίπλα στα υλικά που χρειάζονταν για την κατασκευή του, και είχε πολύ εύκολη πρόσβαση. Θα ενημέρωναν λοιπόν τον Περιφερειάρχη και την επόμενη κιόλας μέρα θα επέλεγαν ένα μικρό συνεργείο χτιστών, για να προχωρήσουν άμεσα στην οικοδόμησή του.

Όσο για το ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις στους δυο-τρεις ανθρώπους που εργάζονταν εκεί, δεν τις γνώριζαν ακριβώς, ούτε τις θεωρούσαν πολύ επικίνδυνες, έλπιζαν όμως ότι μπορούσαν να τις αντιμετωπίσουν. Ο Ντάνο πίστευε πως, με τη λήψη κάποιων γνωστών και πολύ συγκεκριμένων, προληπτικών μέτρων, οι λίγοι εργαζόμενοι στα λατομεία δεν θα διέτρεχαν ιδιαίτερο κίνδυνο από κάποια πιθανή έκθεσή τους σε ακτινοβολία. Το ευτύχημα ήταν ότι οι περισσότεροι εργάτες των λατομείων ήταν ρομπότ, χωρίς βέβαια αυτό να σήμαινε πως έπρεπε να αγνοηθεί η ασφάλεια των ελάχιστων έστω ανθρώπων που εργάζονταν μαζί τους.