ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ
Ο σημερινός άνθρωπος ζει σε μια εντελώς περίεργη εποχή. Μη μου πείτε ότι δεν είναι παράξενο να βιώνουμε μια κατάσταση ταυτόχρονης ακμής και παρακμής. Γιατί, τι άλλο μπορεί να είναι αυτό που συμβαίνει, από τη μια, οι περισσότεροι άνθρωποι να συνεχίζουν να διακατέχονται από έναν παράλογο θρησκευτικό φανατισμό, η τρομοκρατία να έχει γίνει τρόπος ζωής κάποιων ανεγκέφαλων, μισαλλόδοξων νεαρών, το περιβάλλον διαρκώς να υποβαθμίζεται και η φτώχεια και η ανέχεια να πλήττουν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ από την άλλη, η επιστήμη να έχει κάνει αλματώδη πρόοδο σε όλους τους τομείς, το προσδόκιμο όριο ζωής να έχει αυξηθεί για τους κατοίκους του δυτικού κόσμου και η διαστημική τεχνολογία να μας έχει φέρει ένα μόλις βήμα πριν από την κατάκτηση του διαστήματος;
Όλα αυτά, έχουν δημιουργήσει το παράδοξο της συνύπαρξης ακμής και παρακμής. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, θα διαπιστώσουμε ότι η παρακμή ήταν κάτι σαν φυσιολογική συνέχεια της ακμής. Και για αποφυγή παρανόησης, διευκρινίζω ότι αναφέρομαι στην ακμή και παρακμή του ανθρώπινου γένους και όχι κάποιων προσώπων ή αυτοκρατοριών.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η ακμή άρχισε περίπου τρεις χιλιετίες πριν, όταν κάποιοι άνθρωποι που ζούσαν στο νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρώπης, άρχισαν να σκέφτονται και να πράττουν διαφορετικά. Άρχισαν να φιλοσοφούν, να διαλογίζονται, να αμφισβητούν, να ερευνούν, να αθλούνται, να εφαρμόζουν τρόπους σωστής και δίκαιης διακυβέρνησης, να αποκτούν ιδανικά, να κατασκευάζουν αριστουργηματικά οικοδομήματα και έργα τέχνης και, γενικά, να παράγουν πολιτισμό.
Η ακμή αυτή διήρκησε μέχρι την επικράτηση της Ρώμης. Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κατοχής, υπήρξε μια μεταβατική περίοδος, όπου ο κλασσικός ελληνισμός συνέχισε να παράγει πολιτισμό, επηρεάζοντας μάλιστα σημαντικά και τον όποιο πολιτισμό του κατακτητή, αλλά σιγά-σιγά άρχισε να φθίνει, με αποτέλεσμα, λίγους αιώνες αργότερα, να επέλθει η παρακμή.
Η περίοδος της ολοκληρωτικής παρακμής αρχίζει με την ίδρυση του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους (Βυζάντιο) και με την καθιέρωση του χριστιανισμού. Από τότε, και για πάνω από χίλια χρόνια, οι άνθρωποι της Ευρώπης και των λαών που ζούσαν κοντά στη γηραιά ήπειρο, έζησαν υπό καθεστώς τρόμου, οπισθοδρόμησης, προκαταλήψεων, σκοταδισμού και μισαλλοδοξίας. Οι λέξεις ‘’πρόοδος’’ ‘’ανθρωπιά’’ και ‘’πολιτισμός’’ είχαν ξεχαστεί εντελώς και δικαιολογημένα η μακρόχρονη εκείνη περίοδος ονομάστηκε ‘’μαύρος μεσαίωνας’’.
Τελικά, ύστερα από την αφύπνιση κάποιων φωτισμένων και φανερά επηρεασμένων από την αρχαία ελληνική γραμματεία ανθρώπων, άρχισε να διαφαίνεται μια νέα περίοδος ακμής. Η πολιτισμική έκρηξη που επακολούθησε και η νέα άνθηση των τεχνών και των επιστημών, καθώς και οι ανακαλύψεις και οι εφευρέσεις, έδωσαν την ώθηση για αναγέννηση του ανθρώπου. Ο διαφωτισμός που επακολούθησε πολλά χρόνια αργότερα και οι απελευθερωτικοί αγώνες των λαών της Βαλκανικής, γιγάντωσαν αυτήν την καινούρια ακμή, με αποκορύφωμα τη βιομηχανική επανάσταση.
Και φτάσαμε στο σήμερα, μια εντελώς τραγελαφική εποχή, κατά την οποία συνυπάρχουν και οι δύο καταστάσεις, όπως προείπα. Η ακμή μάχεται λυσσαλέα την παρακμή, και ο ανελέητος μεταξύ τους αγώνας μοιάζει αμφίρροπος. Το ερώτημα που κρέμεται από τα χείλη όλων των σκεπτόμενων ανθρώπων είναι, τελικά ποια από τις δύο θα επικρατήσει; Θα νικήσει άραγε για μια ακόμα φορά η παρακμή, επιβεβαιώνοντας την επικρατούσα άποψη ότι ισχύει το απόφθεγμα ‘’ακμή και παρακμή’’;
Ο σημερινός άνθρωπος ζει σε μια εντελώς περίεργη εποχή. Μη μου πείτε ότι δεν είναι παράξενο να βιώνουμε μια κατάσταση ταυτόχρονης ακμής και παρακμής. Γιατί, τι άλλο μπορεί να είναι αυτό που συμβαίνει, από τη μια, οι περισσότεροι άνθρωποι να συνεχίζουν να διακατέχονται από έναν παράλογο θρησκευτικό φανατισμό, η τρομοκρατία να έχει γίνει τρόπος ζωής κάποιων ανεγκέφαλων, μισαλλόδοξων νεαρών, το περιβάλλον διαρκώς να υποβαθμίζεται και η φτώχεια και η ανέχεια να πλήττουν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ από την άλλη, η επιστήμη να έχει κάνει αλματώδη πρόοδο σε όλους τους τομείς, το προσδόκιμο όριο ζωής να έχει αυξηθεί για τους κατοίκους του δυτικού κόσμου και η διαστημική τεχνολογία να μας έχει φέρει ένα μόλις βήμα πριν από την κατάκτηση του διαστήματος;
Όλα αυτά, έχουν δημιουργήσει το παράδοξο της συνύπαρξης ακμής και παρακμής. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, θα διαπιστώσουμε ότι η παρακμή ήταν κάτι σαν φυσιολογική συνέχεια της ακμής. Και για αποφυγή παρανόησης, διευκρινίζω ότι αναφέρομαι στην ακμή και παρακμή του ανθρώπινου γένους και όχι κάποιων προσώπων ή αυτοκρατοριών.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η ακμή άρχισε περίπου τρεις χιλιετίες πριν, όταν κάποιοι άνθρωποι που ζούσαν στο νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρώπης, άρχισαν να σκέφτονται και να πράττουν διαφορετικά. Άρχισαν να φιλοσοφούν, να διαλογίζονται, να αμφισβητούν, να ερευνούν, να αθλούνται, να εφαρμόζουν τρόπους σωστής και δίκαιης διακυβέρνησης, να αποκτούν ιδανικά, να κατασκευάζουν αριστουργηματικά οικοδομήματα και έργα τέχνης και, γενικά, να παράγουν πολιτισμό.
Η ακμή αυτή διήρκησε μέχρι την επικράτηση της Ρώμης. Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κατοχής, υπήρξε μια μεταβατική περίοδος, όπου ο κλασσικός ελληνισμός συνέχισε να παράγει πολιτισμό, επηρεάζοντας μάλιστα σημαντικά και τον όποιο πολιτισμό του κατακτητή, αλλά σιγά-σιγά άρχισε να φθίνει, με αποτέλεσμα, λίγους αιώνες αργότερα, να επέλθει η παρακμή.
Η περίοδος της ολοκληρωτικής παρακμής αρχίζει με την ίδρυση του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους (Βυζάντιο) και με την καθιέρωση του χριστιανισμού. Από τότε, και για πάνω από χίλια χρόνια, οι άνθρωποι της Ευρώπης και των λαών που ζούσαν κοντά στη γηραιά ήπειρο, έζησαν υπό καθεστώς τρόμου, οπισθοδρόμησης, προκαταλήψεων, σκοταδισμού και μισαλλοδοξίας. Οι λέξεις ‘’πρόοδος’’ ‘’ανθρωπιά’’ και ‘’πολιτισμός’’ είχαν ξεχαστεί εντελώς και δικαιολογημένα η μακρόχρονη εκείνη περίοδος ονομάστηκε ‘’μαύρος μεσαίωνας’’.
Τελικά, ύστερα από την αφύπνιση κάποιων φωτισμένων και φανερά επηρεασμένων από την αρχαία ελληνική γραμματεία ανθρώπων, άρχισε να διαφαίνεται μια νέα περίοδος ακμής. Η πολιτισμική έκρηξη που επακολούθησε και η νέα άνθηση των τεχνών και των επιστημών, καθώς και οι ανακαλύψεις και οι εφευρέσεις, έδωσαν την ώθηση για αναγέννηση του ανθρώπου. Ο διαφωτισμός που επακολούθησε πολλά χρόνια αργότερα και οι απελευθερωτικοί αγώνες των λαών της Βαλκανικής, γιγάντωσαν αυτήν την καινούρια ακμή, με αποκορύφωμα τη βιομηχανική επανάσταση.
Και φτάσαμε στο σήμερα, μια εντελώς τραγελαφική εποχή, κατά την οποία συνυπάρχουν και οι δύο καταστάσεις, όπως προείπα. Η ακμή μάχεται λυσσαλέα την παρακμή, και ο ανελέητος μεταξύ τους αγώνας μοιάζει αμφίρροπος. Το ερώτημα που κρέμεται από τα χείλη όλων των σκεπτόμενων ανθρώπων είναι, τελικά ποια από τις δύο θα επικρατήσει; Θα νικήσει άραγε για μια ακόμα φορά η παρακμή, επιβεβαιώνοντας την επικρατούσα άποψη ότι ισχύει το απόφθεγμα ‘’ακμή και παρακμή’’;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου